Η «Ακρόπολη» του Γλά: Ένα μυκηναϊκό αριστούργημα

Υπο την ηγεσία του αναπληρωτή καθηγητή του Dickinson College, Christofilis Maggidis και την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, ομάδα αρχαιολόγων πραγματοποίησε ανασκαφή στην τεράστια μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλά ή γνωστή και ως Κάστρο στο βορειοανατολικό άκρο της λεκάνης της Κωπαΐδας, στην νοτιοανατολική Ελλάδα.

Η ακρόπολη του Γλά είναι χτισμένη σε μια προεξοχή ενός βράχου, 20 - 40 μέτρα πάνω απο την ευρύτερη πεδιάδα, πράγμα που την προσομοιάζει με νησί και καλύπτει έκταση 49,5 στρέμματων. Δηλαδή είναι 10 φορές το μέγεθος της μυκηναϊκής ακρόπολης της Τίρυνθας και 7 φορές το μέγεθος της Ακρόπολης των Μυκηνών.

Η μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα είναι οχυρωμένη με ένα τεράστιο κυκλώπειο τείχος (5.50-5.80m πάχους) το οποίο εκτείνεται κατά μήκος του φρυδιού του βραχου στο οποίο είναι χτισμένη, για περίπου 3 χλμ., διαθέτει τέσσερις πόρτες (συμπεριλαμβανομένης μιας διπλής πύλης), και περιλαμβάνει ένα σύμπλεγμα τριών περιβλημάτων τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους.

Το βόρειο περίβλημα (3,7 στρέμματα ή 1,5 εκτάρια) περιβάλλει διοικητικά κτίρια και συγκρότημα κατοικιών με δύο "δίδυμα" μακρά φτερά χτισμένα σε κάθε μια γωνία στην κορυφή του βραχώδους λόφου. Κάθε «φτερό» περιέχει ένα κομβικό, μονώροφα μεγαρόσχημο δωμάτιο ("Μέλαθρον") στο απομακρυσμένο άκρο του, το οποίο ήταν πλούσια διακοσμημένο με τοιχογραφίες, αλλά στερείται θρόνου ή μια κεντρικής εστίας, γύρω από εσωτερικούς κίονες, και αρκετά διώροφα διαμερίσματα τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα από δύο μεγάλους διαδρόμους και μια κεντρική σκάλα (II).

Το νότιο περίβλημα (12,6 στρέμματα ή 5,1 εκτάρια) περιλαμβάνει δύο παράλληλα κτίρια για μακροχρόνια αποθήκευση προϊόντων διαιρείται εσωτερικά με εγκάρσια τοιχώματα και είναι εξοπλισμένα με ράμπες για εύκολη πρόσβαση, καθώς και άλλα βοηθητικά κτίρια (φρουραρχείο, συνοικίες με ιδιωτικές κατοικίες, κουζίνες) τοποθετημένα αρκετά συμμετρικά βόρεια και νότια των εγκαταστάσεων αποθήκευσης (III).

Το νότιο περίβλημα συνδέεται με τη νότια πύλη της ακρόπολης, μέσω ενός δρόμου που τρέχει μέσω ενός κεντρικού πρόπυλου στη νότια περίβολο του τοίχους, ενώ ένας άλλος δρόμος συνδέει το βόρειο περίβολο με τη βόρεια πύλη της ακρόπολης μέσω πρόπυλο περιβόλου του ανατολικού τοίχους τα δύο γειτονικά περιβλήματα επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μιας φυλασσόμενης εσωτερικής πύλης. Ένα άλλο μικρότερο περίβλημα σχηματίζεται αμέσως ανατολικά του βόρειου περιβλήματος χωρίς προφανή είσοδο ή ορατά ερείπια (Ι).

Τέλος, ένα εσωτερικό εγκάρσιο τείχος εκτείνεται από τον κεντρικό πύργο του νοτιοανατολικού τείχους με διπλή πύλη με κατεύθυνση προς το βόρειο κυκλώπειο τείχος διαχωρίζωντας και απομονώνοντας τον ανατολικό τομέα της ακρόπολης η οποία ήταν, ως εκ τούτου, προσβάσιμο μόνο από την ανατολική είσοδο της διπλής πύλης (IV). Η ακρόπολη του Γλά ήταν προφανώς το περιφερειακό κέντρο αποθήκευσης της παραγωγής και οχυρωμένη διοικητική έδρα και κατοικία των δύο τοπικών αρχόντων οι οποίοι πιθανότατα διορίζονταν από τα ανάκτορα της Θήβας και του Ορχομενού, με σκοπό να επιβλέπουν και να διατηρούν το πολύπλοκο σύστημα αποστράγγισης, να οργανώνουν και να ρυθμίζουν την γεωργική παραγωγή, τη διαχείριση της φορολογίας,την κεντρική αποθήκευσης και διανομής των προϊόντων (καλλιέργειες και το κρασί), τον έλεγχο και την υπεράσπιση των δορυφορικών περιφερειακών οικισμών και των πληθυσμών.

Τα τρεία μεγάλα ανακτορικά κέντρα, η Θήβα, ο Ορχομενός, και η Γλά καταστράφηκαν από τη φωτιά λίγο νωρίτερα από την Πύλο, κάποια στιγμή περίπου το 1220/1200 π.Χ., πιθανότατα από τη δράση κάποιου εχθρού. Η Θήβα και ο Ορχομενός συνέχισαν να υφίσταται και ξανακατοικήθηκαν σε μικρότερη κλίμακα, ενώ η Γλά και τα αποστραγγιστικά έργα της Κωπαΐδας καταστράφηκαν ολοσχερώς και εγκαταλείφθηκαν.

Αυτή η περιφερειακή καταστροφή μπορεί να σχετίζεται με τις εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ των μυκηναϊκών ανακτόρων της Θήβας και του Ορχομενού, ή, εναλλακτικά, μπορεί να αποδοθεί σε εξωτερική επίθεση από την Αργολίδα. Και οι δύο εκδοχές έχουν καλά διατηρηθεί στη μυθολογία, τη λογοτεχνία, και την λαϊκή μνήμη: σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, η Θήβα επιτέθηκε και κατέστρεψε τον Ορχομενό, με τον Ηρακλή  (Στράβων IX.2.40), και οι Αργείοι επανειλημμένα εκστράτευσαν εναντίον και τελικά πολιόρκησαν τη Θήβα (Επτά επί Θήβας, και οι Επίγονοι) κατά συνέπεια, το παλάτι της Θήβας ("Καδμεία") δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των Βοιωτών στον "Κατάλογο των πλοίων» (Ιλιάδα II.494-516), ένα ξεχωριστό και πιθανώς πολύ μεγαλύτερα ποίημα που αργότερα περιλήφθηκαν στην Ιλιάδα, και ο βασιλιάς («άνακτας») της Θήβας δεν συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο που υποτίθεται ότι έλαβε χώρα λίγο μετά την καταστροφή της Θήβας.

«Η ακρόπολη του Γλα παρουσίασε ορισμένες χωρικές ιδιαιτερότητες καθώς: μόνο το ένα τρίτο ή και λιγότερο της συνολικής έκτασης της ακρόπολης (49,5 στρέμματα) φαίνεται να καταλαμβάνεται από διάφορα κτίρια και κατασκευές (διοικητικά κτίρια, εγκαταστάσεις αποθήκευσης, εργαστήρια, κουζίνες, χώρους διαμονής προσωπικού), ενώ δεν είχαν εντοπιστεί άλλα ερείπια, μέχρι στιγμής, από την επιφανειακή έρευνα οπουδήποτε αλλού στην ακρόπολη.

Ήμουν πεπεισμένος ότι η Γλά ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα φρούριο που διαχειρίζοταν μόνο τα αποστραγγιστικά έργα της λίμνης Κωπαΐδας και της τοπικής γεωργικής παραγωγής, και αποφάσισα να ερευνήσω περαιτέρω την Ακρόπολη» τονίζει ο κ.Maggidis

Ξεκινώντας το 2010, ο κ. Maggidis και οι συνεργάτες του πραγματοποίησαν μια συστηματική γεωφυσική έρευνα της ακρόπολης με την χρήση γεωραντάρ (GPR), ενός ηλεκτρικού βαθμιδόμετρου, και δορυφορικές εικόνες. Η ομάδα επικεντρώθηκε κυρίως στις ανεξερεύνητες περιοχές και σε ορισμένες που είχαν ήδη ανασκαφεί. Τα αποτελέσματα ήταν διαφωτιστικά.

«Η ακρόπολη του Γλα δεν ήταν κενή έξω από τα κεντρικά περιβλήματα αλλά προφανώς καλύπτεται με πολλά κτίρια διαφόρων χρήσεων, εκ των οποίων τουλάχιστον πέντε μεγάλα και καλά συγκροτήματα κτιρίων, εκτεταμένες κατοικημένες συνοικίες και σμήνη άλλων κτιρίων που εκτείνονται μεταξύ αυτών συμπλέγματα, (ημι) κυκλικές κατασκευές (σιλό), μια δεξαμενή, σκάλες, τοίχοι αντιστήριξης και βεράντες. Αυτή είναι η εικόνα μιας οχυρωμένης πόλης. Η συστηματική έρευνα της μυκηναϊκής ακρόπολης του Γλα, θα συνεχιστεί και θα ενταθεί την επόμενη δεκαετία. Η γεωφυσική έρευνα θα επικεντρωθεί στην ανατολική (Τομέας IV) και το δυτικό τμήμα της ακρόπολης (Τομέας V), ενώ η συστηματική ανασκαφή θα έχει ως στόχο να αναδείξει τα κτιριακά συγκροτήματα και τις δομές τους»αναφέρει ο κ. Maggidis.

αναδημοσίευση απο WAR REPORT

Δημοσιεύτηκε 5 days ago από τον χρήστη ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ