ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ ΑΠΟ 1835-2015

ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ Μ. ΖΑΝΝΙΑ 

180 χρόνια Δήμος Ορχομενού 1835-2015! 

* Η ορθογραφία σε αποσπάσματα και ονομασίες πόλεων, χωριών και οικισμών αναφέρονται όπως στα πρωτότυπα κείμενα.

Μακρά είναι η διαδρομή του δήμου Ορχομενού πέραν της ιστορικότητας του ιερού αυτού τόπου των Μινυών, των θρύλων, των παραδόσεων, των ηρώων του των θεοτήτων που τον περιέβαλλαν αλλά και του Ολυνμπιονίκη Ασώπιχου που είχε την τιμή να θρέψει στα σπλάχνα του.

Η μακρά αυτή διαδρομή του δήμου δεν είναι γνωστή στο ευρύτερο κοινό. Έτσι οι περισσότεροι τοποθετούν ως εκκίνηση τον σχηματισμό του δήμου, μετά την απελευθέρωση από τα στρατεύματα κατοχής κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και περίπου στα 1945-1949.

1835: Σχηματισμός του Δήμου Ορχομενού
Ο Δήμος Ορχομενού σχηματίστηκε με το Βασιλικό Διάταγμα (Β.Δ.) της 13ης Οκτωβρίου 1835 στο ΦΕΚ 18Α στην Γ τάξη με 1.293 κατοίκους και έδρα τον Ορχομενό (Σκριπού) και με βάση αυτό το ΒΔ ο δημότης ονομάστηκε Ορχομένιος.
Στην αρχική σύσταση o Δήμος Ορχομενού απαρτιζόταν από την Σκριπού με 394 κατοίκους, την Πετρομαγούλα 341, το Νησί, τη Καρυά 137, τον Αγιο Δημήτριο 164, το Βρανέζι 240 και το Μολύβι με 18 κατοίκους.

Με το ΒΔ 1η Σεπτεμβρίου 1840 περί συγχωνεύσεως των δήμων της επαρχίας Λιβαδειάς διατηρήθηκαν τα όρια και η σύσταση του Δήμου και παρέμεινε στη Γ τάξη των Δήμων με πληθυσμό 1.474 κατοίκους.

Στην επαρχία Λιβαδειάς αυτή την εποχή υπήρχαν 7 Δήμοι οι οποίοι ήταν: Λεβαδείας, Χαιρωνείας, Διστόμου, Κορωνείας, Δαυλίδος, Ορχομενού και Ραχώβης.

Μετά την απόφαση της 1/9/1840 περί συγχωνεύσεως οι Δήμοι της επαρχίας Λιβαδειάς ήταν 5 οι: Λεβαδείας, Πέτρας, Χαιρωνείας, Ορχομενού και Ραχώβης.

Στον Δήμο Λιβαδειάς με έδρα την Λιβαδειά μετά την συγχώνευση ανήκαν η Χαιρώνεια, Δίστομο, Αταλάντη και είχε συνολικό πληθυσμό 5.616 Στον νέο συγχωνευέμενο Δήμο Λιβαδειάς ανήκαν απευθείας: Γρανίτζα, Πουρνάρι, Σούρπι, Τσουκαλάδαις, Μάκρεσι, Μονή Αγίου Γεωργίου.

Στη Χαιρώνεια (που ανήκε στο δήμο Λιβαδειάς) ανήκαν: Μπραήμαγα, Βελή, Μπισμπάρδι, Γεφύρι, Ρωμαίικον, Αραποχώρι.

Στο Δίστομο ανήκαν το Κυριάκι ενώ στην Αταλάντη (επαρχία Λοκρίδος) η Πολυγύρα και το Τζαμάλι.

Στον δήμο Πέτρας με πρωτεύουσα το Σουληνάρι, ανήκαν η Κορώνεια και ο Αλίαρτος με συνολικό πληθυσμό 3.940.

Στην Κορώνεια ανήκαν: Σουληνάρι, Κουτουμουλάς, Στεβενίκο, Κιβέρι, Ζερίκια, Αγιος Γεώργιος, Κούκουρα, Αγόριανη, Δεγλές, Καραχουσείντη, Ράχη και Κούμαρος.

Στην Αλίαρτο: Μαμούρα, Μάζι, Μούκλι, Λούσα, Σιάχου, Βρασταμήταις, Μονή Αγίου Νικολάου, Ζαγαράς, Μονή Ζαγαρά.

Ο Δήμος Χαιρωνείας είχε πρωτεύουσα την Δαυλίς με συνολικό πληθυσμό 2.588 κατοίκους και αναλυτικά στο δήμο ανήκαν: Δαυλίς (Δαύλια), Κασνέσι, Μάλτα, Μονή Ιερουσαλήμ, Χαιρώνεια, Αγιος Βλάσης, Μέρα, Καράμουσα, Κάπρενα με μονή Λυκούρεσης, και Δίστομο (Δίστομον, Στήρι, Μονή Οσίου Λουκά).

Με συνολικό πληθυσμό 1.474 κατοίκους εμφανίζεται ο δήμος Ορχομενού το 1840 με έδρα του δήμου την Σκριπού ενώ τον απαρτίζουν: Σκριπού, Μονή Σκριπούς, Πετρομαγούλα, Βρανέζι, Καρυά, Αγιος Δημήτριος, Μολυβι και Κίκιρα.
Τέλος με την συγχώνευση του 1840 των δήμων της επαρχίας Λιβαδειάς ο πέμπτος δήμος ήταν αυτός της Ραχώβης (Αράχωβα) με πρωτεύουσα την Αράχωβα που συμπεριελάμβανε μόνη την Αράχωβα με πληθυσμό τότε 2.161.

Στις 9 Δεκεμβρίου 1840 συνέχεια προσαρτίστηκαν στον Δήμο Ορχομενού, η Πολυγύρα, το Τζαμάλι, η Καρυώτισσα, τα Καλύβια, τα Κίκυρα, η Σίνος και η άνω και κάτω Μονή Σκριπούς.

Το έμβλημα του Δήμου
Στην αρχή το έμβλημα του Δήμου ήταν κυκλική σφραγίδα χωρίς έμβλημα. Το 1871 όμως με το ΒΔ της 9ης Μαρτίου καθορίστηκε «… η σφραγίς του δήμου Ορχομενού φέρη έμβλημα εν μέσω μεν τας τρεις χάριτας γύρωθεν δε τας λέξεις δήμος Ορχομενού. Απεικονίζονται αι τρεις θεοί χάριτες λουόμεναι εν ταις ομονύμοις αυτών πηγαίς πηγαζούσας εκ του Ακοντίου όρους».

Το 1879 ο Δήμος Ορχομενού έχει πληθυσμό 2.063 και με το ΒΔ της 6ης Σεπτεμβρίου κατατάσσεται στην Β τάξη. Τη χρονιά αυτή καταργούνται οι οικισμοί Πολυγύρα και Μολύβι.

Το 1887 η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Σκριπού) ενώθηκε με την Μονή Οσίου Σεραφείμ (Δομπούς) του Δήμου Πέτρας με το ΒΔ της 29ης Αυγούστου 1887.

Το 1889 η έδρα του Δήμου μεταφέρθηκε από την Σκριπού στη Πετρομαγούλα με το ΒΔ της 11ης Μαίου.
Καταργείται ο οικισμός Τζαμάλι στις 17 Ιουνίου 1897 ενώ προσαρτάται στο Δήμο ο οικισμός Ξυνός.

Ο Νομός Βοιωτίας αναλόγως μεταρρυθμίσεων των εκάστοτε κυβερνήσεων, άλλοτε ήταν αυτόνομος και άλλοτε μετονομαζόταν σε Αττικοβοιωτίας οπότε και ο δήμος Ορχομενού ανήκε πότε στην Αττική πότε στη Βοιωτία. Ετσι στις 8 Ιουλίου 1899 αποσπάται από το Νομό ΑττικοΒοιωτίας στο νομό Βοιωτίας.
Καταργούνται οι οικισμοί της Μονής Σκριπούς και Ξυνός του δήμου στις 8 Φεβρουαρίου 1908 ενώ στις 4 Δεκεμβρίου 1909 ο Δήμος αποσπάται από τη Βοιωτία και υπάγεται στην ΑττικοΒοιωτία.

Ο πληθυσμός του Ορχομενού 1848-1907 
1840-1.474
1848-1.581
1849-1.582
1850-1.605
1851-1.610
1852-1.613
1853-1.620
1854-1.639
1855-1.645
1856-1.664
1861-1.650
1870-1.861
1.879-2.063
1889-2.484
1896-3.379
1907-3.882

Μπάμπης Ζαννιάς
http://asopichos.gr/